Akissarsiatigut naligiinnginneq pissaanerup agguataarnerata naligiinnginneranut takussutissiisoq
Nunarput EU-mut ilaasortaagaluaruni angutit arnallu akornanni akissarsiat assigiinngissutaannut tunngatillugu nunani naligiissitsiviunngitsuni siullerpaatut inissisimassagaluarpoq. Letland tulliattut inissisimassaluarpoq, tassami 2023-mi angutit arnanit 19 procentimik akissarsiaqarnerupput.
- Ajornartorsiuterujussuuvoq, Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiinni siulittaasuugallartoq, Britta Keldsen oqarpoq.
Nunatsinni Naatsorsueqqissaartarfimmit kisitsisit naapertorlugit angutit arnanit agguaqatigiissillugu 20 procentimik akissarsiaqarnerupput. Tamanna kommunit, ukiut ilinniagartussutsillu assigiinngitsut akimorlugit atuuppoq.
Angut arnallu akissarsiaasa nikinganerat ph.d., emeritap, sammisamik Ilisimatusarfimmit ilisimatusarsimasup, Marie Kathrine Poppelip oqarnera naapertorlugu tamanna arnat angutinit akissarsiakinneruffiusuni sulinerusarnerannik pissuteqartutut ilaatigut nassuiaatigineqarpoq.
- Sanaartornerni privatinilu angutit arnaniit quleriaammik amerlanerupput, taanna oqarpoq.
Taassuma kilisaatini akissarsiat qaffasinnerugajuffigisaanni angutaanerusut sulisuusartut erseqqissaatigaa. Tamatuma saniatigut arnat perorsaasutut, imaluunnit paaqqutarisariallit angerlarsimaffiini akissarsiat appasiffigisaanni sulisartut amerlanerupput.
Arnallu qitornartaarnermut atatillugu sulinngiffeqarnerugajuttut tamannalu akissarsianut aamma sunniuteqartartoq, Marie Kathrine Poppelip erseqqissaatigaa.
- Taavalu aamma apeqqutaalluni qanoq atorfeqarnersut, taava aamma tassani aningaasat tigusartagaat nalilersorneqartarlutik, taanna oqarpoq.
Naligiinnginnerup arnanullu nakuusertarnerup ataqatigiinneri
Arnat angutillu akissarsiaasa assigiinnginnerat nunatsinni angutit arnallu akornanni pissaanermik nikingasoqarneranut takussutissaammat ajornartorsiutaasoq, Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiit siulittaasorigallagaat, Britta Keldsen oqarpoq.
Nikingasumillu agguataarineq arnanut assigiinngitsunik kingunerluuteqarsinnaavoq.
- Angutit arnallu akornanni akissarsiatigut nikingasoqarnerunerani arnat procentinngorlugit amerlanerusut aamma nakuuserfigitikkajuttartut misissuinerup takutikkaa, Britta Keldsenip erseqqissaatigaa.
Peqqissuunissaq pillugu suliniaqatigiiffiup, WHO-p oqarnera naapertorlugu suiaassutsit akornanni atorfiit appasinneri arnanut inuiaqatigiinni nakuusertoqartarneranut aarlerinarnerutitsisut ilagaat.
- Kalaallit Nunaannilu arnanut nakuusertoqartarnera aamma ajornartorsiutigaarput, Britta Keldsen oqarpoq.
Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiit namminneq kisitsisaataat naapertorlugit kalaallit arnat 62 procentiisa nakuuserfigineqarneq inuunerminni aqqusaarsimavaat.
Tamatuma saniaitigut arnat kinguaassiutitigut naapertortuilluanngitsuliorfigineqarsimasut angutinik marloriaammik amerlanerupput. Tassa arnat 34 procentii angutillu 15 procentii taama nalaataqarsimapput.
Suiaassutsit akornanni akissarsiatigut naligiinnginnerup pitsaanerulernissaanut takussutissaqarpa?
- Tamakku sunniuteqartussat ilisimavarput, Britta Keldsen akivoq.
Taassuma oqarnera naapertorlugu nunat allat akissarsiatigut naligiiffiusut isumassarsiorfigalugit misissornissaat isumatsialaavoq. Taassumalu nunani avannarlerni nunani soorlu Islandimi, Norgemi Finlandimilu angutit arnallu akissarsiaasa assigiinngissusaat appasinnerarlugit erseqqissaatigai.
- Taakku arnat angutillu naligiissitaanissaannut siuarsaataasunik inatsisitigut suliniuteqarfiupput. Pisortatut atorfinni, siulersuisuni atuuffinni imaluunniit qitornartaarnermi pisinnaatitaaffinnut atatillugu suiaassutsinut pisassiissuteqarnerit ilaapput, taanna oqarpoq.
Marie Kathrine Poppel Ilisimatusarfimmeersoq aperigaanni arnat suliffiginerusartagaanni akissarsiat aamma misissorneqartariaqarput, naligiinnginnermillu annikilliiniarnermi isumassuinermi suliaqartunut perorsaasunullu akissarsiat qaffanneqarnissaat assersuutigalugu.
Suliffinnili inuussutissarsiorfinnilu assigiinngitsuni naleqartitanut allannguinissaq pisariaqartoq taassuma erseqqissaatigaa.
- Isumaqaavippunga aamma soorlu inuiaqatigiinni naleqartitagut aamma isertitatigut suut takuneqarsinnaasarput. Taava inulerineq isiginnittaasitsigut qaffattuuppat aamma ilaa akissarsianut malinnaatitsilluta taakkua soorunami aamma naleqarnerulissagaluarput.
