Qaammatialuit qaangiuppata naalakkersuisut suli sulisinnaassappat? Nnamminersorlutik Oqartussat qanittumi suli atuutissappat? Sakkutuut akuliutilersinnaappat?

USA-p præsidentiata Donald Trumpip Kalaallit Nunaat isigileqqimmagu, tamakkuninnga pisoqarsinnaanissaa Kalaallit Nunaanni Sinniisoqarfiup pisortaata Jens Heinrichip eqqasuutigisimavaa.  Apeqqutit siornatigut eqqarsaatigisimanngisaannakkani.

- Decembarip naanerani misigisarput tassaavoq Kalaallit Nunaat pillugu soqutiginninneq qaffakkiartupiloortoq. Sinniisoqarfinniit tusagassiortuniillu saaffigineqaqattaaqaagut, Jens Heinrich oqarpoq.

Kalaallit Nunaata Københavnimi Nordatlantens Bryggemi Sinniisoqarfiani ulapunnersuup annerpaartaa qaangiuppoq, ulluinnarnilu nalinginnaasumik ingerlasoqaqqilerpoq. Sinniisoqarfimmili saaffiginnittarnerit soqutiginninnerlu malunnaateqarluarput.

Jens Heinrich nangippoq:

- Qujanartumik takorloorneqartutut pisoqanngilaq, qanorli kinguneqassanersoq nalornissutigineqaqattaarpoq. Taamaattumik piffissaq nalorninartuuvoq. Amerikamiut suleqatigiiffiisa iluanni, naalagaaffiit allanut attaveqartarnerat aqqutigalugu attaveqatigiittoqarniarsarisoqarpoq, maannamut oqaloqatigiinnermik kinguneqanngitsumik. Suli.

Nunani tamalaani pingaarutilimmik inissisimaffeqarneq

2019-imi – Donald Trumpip præsidentitut atuuffiani siullermi – taassumap Kalaallit Nunaata pisiarinissaanik soqutiginninnini siullermik oqaatigaa. Taamanikkut ministeriunerup Mette Frederiksenip taamanilu naalakkersuisut siulittaasuata Kim Kielsenip tamanna itigartippaat, Kalaallit Nunaatalu tuniniagaannginnera erseqqissaatigaat.

Tamannali Trumpip tunuarsimaassutigilinngilaa. Ukioq kingulleq decemberimi - præsidentitut atuuffeqaleqqinnginnermini - USA-p Kalaallit Nunaannik tiguaanissaa pillugu kissaatini uteqqippaa. 

Kissaatinilu attappaa.

- Kalaallit Nunaat pisariaqartipparput, nunarsuarmiullu Kalaallit Nunaat - aamma Danmarki pisariaqartippaat, Donald Trump martsimi tusagassiortunik katersortitsinermi oqarpoq.

Trumpillu oqariartuutai pissutaallutik atorfilittat 2019-imi ulapputsinneqaraluartut, ukiup affaani kingullermi aatsaat taama ulapputsitaatigipput.

Tamannalu ingammik nunami soqutiginniffiusumi malugineqarsinnaavoq. USA-mimi Kalaallit Nunaata Sinniisoqarfiani, xx  missaannik sulisulimmi, ulappussimaqaat.

Taamatut oqarpoq sinniisoqarfimmi pisortaq Jacob Isbosethsen, Kinami sinniisoqarfimmi pisortatut atorfimminit soraarluni maajimi Washingtonimut tikittoq.

- Isumaqarpunga Amerikamiut, Canadamiut nunarsuarmiullu allat amerlasuut Kalaallit Nunaat nalunngikkaat, Kalaallit Nunaallu soqutigineqarneruleraluttuinnarpoq.  Tamannalu sinniisoqarfimmi allaffissornitsinni malugineqarsinnaavoq, ingammik politikkikkut suliaqartunit, allaffissornitsinnit, tusagassiortunit isumalioqatigiissitanit saaffigineqartarnitsinnit.

- Aqqusinermiikkaanni, uberimut, taxamut allanullu ikigaanni, inuit Kalaallit Nunaat pillugu ilisimasaqarluarput, aamma Kalaallit Nunaat USA-lu pillugit oqallinnerit ilisimavaat.

Danmark qanimut suleqatigalugu

USA-p Kalaallit Nunaat isigigaa Kalaallit Nunaat kangimut isigivoq. Kalaallit Nunaat Danmarkilu "bussimi qaninnerulerput,“ naalakkersuisut siulittaasuat Jens-Frederik Nielsen (D), ministeriuneq Mette Frederiksen peqatigalugu apriilimi tusagassiortunik katersortitsinermi, arlaleriarluni oqarpoq.

Naalakkersuisut siulittaasuata Jens-Frederik Nielsenip (D) martsimi Inatsisartunut qinersisoqareersorlu qallunaat ministeriunerat Mette Frederiksen pulaarpaa. Tassanilu oqariartuutaa erseqqippoq: Kalaallit Nunaat Danmarkilu imminnut qaninnerulerput. Assi © : Zhang Yuliang Xinhua/Xinhua/Ritzau Scanpix

Oqariartuullu taanna sinniisoqarfinnut aamma sunniuteqarpoq. 

- Soorunami pissutsit maanna atuuttut pissutigalugit Danmarkimik qanimut suleqateqarnissaq aamma danskit aallartitaqarfiannik suleqateqarnissaq siornatigornit pingaaruteqarnerupput, Jacob Isbosethsen oqarpoq nangillunilu:

- Siornatigut immaqa inuussutissarsiornikkut suliniutit, takornariaqarneq aamma allanik paarlaasseqatigiittarneq samminerusimagaluarlugit, maannakkut politikkikkut oqallinnerit pissutigalugit allaanerusut sammilerpagut. Pingaaruteqarnerpaaq tassaavoq Washingtonimi qallunaat aallartitaqarfiannik qanimut suleqateqartuarnissarput.

Oqaloriaatsit allanngortut

Taamaakkaluartoq soqutigineqarnerulerneq aamma nutaanik periarfissaqalernermik kinguneqarpoq,“ Jens Henrich oqarpoq.

Kalaallit Nunaammi Danmarkimi tusagassiuutit qulequtaanneeqattaarpoq.
Tamanna ingammik januaarimi naalakkersuisut ukiortaami ilassinninneranni malugineqarsinnaavoq, siornatigut tusagassiuutinit soqutigineqarneq ajoraluartoq.

Tamatumuunali tusagassiortut malinnaajumallutik tulleriiaapput.

- Ila... eqqumiippallaaqaaq taama amerlatigisunik peqataasoqarluni, Jens Heinrich oqarpoq, pisortatigoortumik oqalugiarnerit kingorna tusagassiortunik anisitsisup eqqaamavaa. 

Taanna nangippoq:

- Aallartitaqarfiup silataani tusagassiortunik unnuap tungaanut aamma utaqqisoqarpoq. Taamatut anorersuup qeqqaniittutullusooq inissisimaneq sungiusimananngilaq, ingammillu naalakkersuisunut tusagassiortuniit ornigarneqarluartunut. Qanoq iliornissaq ilinniartariaqarlugu.

Naalakkersuisut januaarimi ukiortaami ilassinninneranni,  tusagassiortorpassuit danskit takkussimapput, kikkullu tamarmik naalakkersuisut siulittaasorisimasaat Múte B. Egede (IA) isigaat. Assi © : Mads Claus Rasmussen/Ritzau Scanpix

Naak Jens-Frederik Nielsen naapertorlugu Kalaallit Nunaat Danmarkilu nukittunerusumik suleqatigiinnermikkut ataqatigiinnerulertariaqaraluartut, suliat arlallit avissaartuutsitsipput. Ingammik spiralilersuinermi kanngunartuliaq kalaallillu meerartaannik pinngitsaaliissummik Danmarkimi inissiisarnermik akerliussutsimik takutitsinerit takutippaat saammaasseqatigiinnissaq suli suliassaasoq.

Jens Heinrich, illit isumaqarpit Kalaallit Nunaat Danmarkilu siornatigornit qaninnerusumik attaveqatigiilersinnaasut?

- Aap, taama oqassaanga. Immaqa qallunaat Kalaallit Nunaannut iliuuserisimasaat ilaat allanngortittariaqarput. Taamaattumik qallunaat iliuuseqartariaqarput, Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsit pillugit allatut eqqarsartariaqarput, akuutitsisariaqarput tusarnaartariaqarlutillu. Isumaqarpungalu tamanna danskit aaqqissuusseriaasaannut atuutilersinnissaa piffissamik atuiffigineqartariaqarpoq. 

USA-miit soqutiginninneq? Aap, soqutiginnikkunnaarnavianngillat, Jacob Isbosethsen isumaqarpoq. Aamma soqutiginninnerat annikilliimerpasikkaluartoq.

- Aallartitaqarfeqarnissatta qanoq pingaaruteqartiginersoq tamanna takutippaa, najuunnittalu qanoq pingaaruteqartiginera, taamaalilluta piaartumik tunniussaqarsinnaagatta, piareersarsinnaagatta inunnillu attuumassutilinnik naapitsisinnaagatta.

- Soorunami arlaannattaluunniit tamanna kisimiilluni iliuuseqarfigisinnaanngilaa, taamaattumik naalakkersuisoqarfinni allaffissornikkullu Danmarkimik suleqatiginninnissarput pingaaruteqarluinnarpoq, Jacob Isbosethsen oqarpoq.