Akerliussutsimik takutitsisut: “Meeqqamik tigumminninnissaq inuit pisinnaatitaaffigaat”

Akerliussutsimik takutitsisut arlallit naalakkersuisut danskit isumaginninnermut ministerianik ataatsimeeqateqarnerat danskit kommuniisa inissiinermi suliani misissuutinik isornartorsiorneqartunik atuinerannut uniffiliisinnaassasoq neriuutigaat.
Akerliussutsimik takutitsisut Christiansborgip saavani marlunngornermi ualikkut katersuupput. Taakku danskit kommuniisa angajoqqaat piginnaasaannik misissuinermut atortagaat kalaallinut ilaqutariinnut atorneqartarnera isornartorsiorpaat. Assi © : KNR/Ann-Sophie Greve Møller
decembarip 11-at 2024 16:41
Nutserisoq Connie Fontain

Danmarkimi kalaallit meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartarnerat pillugu nunatsinni, Danmarkimi, Islandimi Savalimmiunilu decembarip qulingani marlunngornermi ualikkut akerliussutsimik takutitsisoqarpoq.

Akerliussutsimik takutitsisut Københavnimi Christiansborgip saani akerliussutsimik takutitsisut naneruuserlutik ammalortorujussuanngorlutik, kalaallit erfalasuannik, allagartarsuarnik tigummiarlutik katersuupput.

“I shouldn't be protesting against stealing children” (Meeqqakka tillinneqarsimasut pillugit akerliussutsimik takutitsinissaq pisariaqartariaqanngikkaluarpoq, aaq..) allagartami nammineq suliami ammalortup qeqqanut inissinneqarsimasumi allassimavoq.

- Akerliunerput attatiinnarusupparput, angusaqarnissatta tungaanut attakkusupparput. Pissutigalugu angajoqqaanut meeqqanullu misissuutit ukua kalaallinut tulluarsagaanngitsut piaarnerpaamik unitsinneqarnissaat pingaaruteqarluinnarpoq, Laila Berthelsen, peqatigiiffimmi MAPI-mi siulittaasoq, Københavnimi akerliussutsimik takutitsinermi aaqqissuisuusoq, oqarpoq.

Assi © : KNR / Hans-Peter Bay
Laila Berthelsen MAPI-mi siulittaasuuvoq, tassannga ukiuni kingullerni kalaallinut angajoqqaanut inissiisoqarneranut suliani arlalinni ikorfartuisoqartarpoq.

Qaammatip ataatsip ingerlanerani pingajussaanik akerliussutsimik takutitsisoqarpoq. Taakku danskit kommuniisa angajoqqaat piginnaasaannik misissuutip (FKU-p) kalaallinut ilaqutariinnut Danmarkimiittunut atorneqartarunnaarnissaa piumasaqaatigaat.

Misissuummi kalaallit kulturiannut naleqqussarsimanngilaq. Taamaammat peqatigiiffiit suliniaqatigiillu arlallit, matumani Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Insituttip tamanna mianersoqqussutigaat, kalaallimmi meerartaannik inissiineq kukkusumik tunngavilerneqarsinnaammat.

ANGAJOQQAAT KALAALLIT MEERARTAASA ALLAMUT INISSINNEQARATARSINNAANERANNIK DANMARKIMI KOMMUNIT NALILEERIAASIISA ISORNARTORSIORNEQARNERAT NAATSUMIK

  • Ilaqutariit kalaallit Danmarkimiittut meerartaat allamut inissitat ilaqutariit qallunaat meerartaasa allamut inissitaasut tallimariaatigaat, VIVE (Det Nationale Forsknings- og Analysecenter for Velfærd i Danmark) nalunaarusiamini 2022-meersumi allappoq.
  • Danmarkimi kommunit isumaginnittoqarfiini kalaallit meerartaasa allammut inissinneqaratarsinnaanerannik suliat kalaallit kulturiannik oqaasiinillu eqqarsaatiginninnani suliaasut taamaannerallu kalaallit angjoqqaat paatsoorneqarnerannik taakkualu pigiliutiinnakkanik isumaqarfigineqarnerannik kinguneqarsinnaasut, VIVE-p nalunaarusiamini 2023-meersumi allappoq. 
  • Kalaallit angajoqqaat meeraasa allamut inissinneqaratarsinnaanerannik Danmarkimi kommunit angajoqqaat piginnaasaannik nalileeriaasii (FKU) aamma isornartorsiorneqarput. Nalileeriaatsit taakkua nunani killerneersut kulturiannut ileqquinullu naleqqussaagaanerat isornartorsiorneqarnerinut tunngavilersuutigineqarpoq.
  • Naalagaaffik ukiuni pingasuni agguarlugit atugassatut 7,8 millionit koruuninik Danmarkimi kalaallit meerartaannik allamut inissiinissamik naliliiniarnermi angajoqqaat kulturiat oqaasiilu eqqarsaatigalugit apersorneqartarnissaannut taamaaliornermullu nutaanik najoqqutassiornissamut illikartitsivoq.
  • Nalilersueriaatsinik nutaanik ineriartortitsisoqarnissaanik Folketingimi ilaasortat nunatsinneersut marluk, IA-meersup Aaja Chemnitzip aamma Siumumeersup Aki-Matilda Høegh-Damip, Folketingimi isumaqatigiinniutigineqarnerani piumasarereerallu taamaaliorput.
  • Nalileeriaasitaassat ukioq 2023 naatinnagu tassa piareersimasussaagaluarput.
  • Naalagaaffilli nalilersueriaatsinik nutaanik ineriartortitsinissamut atatillugu misissuititseqqaarniarluni aalajangerpoq. Misissuisitseqqaarneq ukioq naatinnagu naammassineqartussaassaaq.
  • Danmarkimi inuttut pisinnaatitaaffinnik ilisimatusarfiup Danmarkimi kommunit tallimat kalaallit angajoqqaat meeraasa allamut inissinneqaratarsinnaanerannik maanna nalileeriaatsinik (FKU) atuiunnaarnissaannik juunimi kajumissaaruteqarpoq.
  • Esbjerg Kommune aamma København Kommune maanna nalileeriaasiusunik tamatuma kingorna atuiunnaarput. Kommunilli maanna nalileeriaasiusunik suli atuisut arlaqarput.
  • Kalaallit angajoqqaat meeraasa allamut inissineqaratarsinnaanerannik Danmarkimi kommunit angajoqqaat piginnaasaannik maanna nalileeriaasiinut akerliussutsimik Nuummi Københavnimilu takutitsisoqaqqammerpoq. Danmarkimi kalaallip arnap meerartaaminik novembarimi arsaarneqareerernerani taamaaliorput. Suliaq taanna Thisted Kommunemi pivoq.

Naalakkersuisut Christiansborgiliariartortut

Suliaq kalaallit politikeriisa akornanni aamma aalassassutigineqarpoq.

Meeqqanut inuusuttunullu naalakkersuisup Aqqaluaq B. Egedep (IA), naalakkersuisullu siulittaasuata Múte B. Egedep, Danmarkip isumaginninnermut ministeria Sophie Hæstorp Andersen sapaatit akunnerata massuma ingerlanerani ataatsimeeqatigissallugu Danmarkimukariartorput.

Akerliussutsimillu takutitsisut ersarissumik oqaatiginiagaqarput:

- Inatsit iluarsillugu tuaviuullugu ataatsimiissutigisariaqarpaat, Aviaq Petersen, akerliussutsimik takutitsinermi peqataasoq oqarpoq.

- Isornarluinnarpoq. Folketingimi aningaasanut tunngasut allat tuaviuussamik suliarineqartarput. Sooq suliaq una tuaviuunneqanngila? taanna aperivoq.

Aviaq Petersenip suliaq Folketingimi tuaviuullugu suarineqartariaqarsoraa. Assi © : Hans-Peter Bay

Kuluk Helms akerliussutsimik takutitseqataasoq isumaqataavoq.

- Nammineq meeqqanik tigumminninnissaq inuit pisinnaatitaaffigaat. Neriuppunga meeqqat kulturi pillugu peerneqarnissaannut malittarisassat allanngussasut.

- Danmarkimi meeqqat pinngitsaaliissummik nuutsinneqartarnerat inuit atugarissaarnerannut naapertuuttuinnaaneq ajortoq isiginiarneqalissasoq aamma neriuutigaara, taanna oqarpoq.

Ataatsimoornissaq politikerinullu ukkatarinnitsitsinissaq pingaaruteqartoq Kuluk Helms oqarpoq. Assi © : Hans-Peter Bay

Laila Berthelsen ukiuni kingullerni kalaallinut angajoqqaanut inissiisoqarneranut suliani arlalinni ikorfartortaasimasup massakkut iliuuseqartoqartariaqartoq oqaatigaa.

- Politikerit qanoq iliuuseqassanersut naluagut. Kisianni iliuuseqarnissaannut FKU-llu kalaallinut ilaqutariinnut atorneqartarnera eqqortuunngitsoq aalajangiutissagaat neriuutiginarpoq, taanna oqarpoq.

Zammi

Danmarkimi Thisted Kommunimi suliaq aallaavigalugu akerliussutsimik kingullermik takutitsisoqarpoq, kalaallip Keira Alexandra Kronvoldip meerartaaminik Zammimik qaammammi matumani arsaarneqareernerani taamaaliortoqarluni. Oqaluttuaq tamanna Sermitsiap saqqummiunnikuuaa.

Keira Kronvold panini Zoe, maanna peroreersoq, angerlarsimaffiullu avataanut aamma inissinneqarnikuusoq, peqatigalugu akerliussutsimik takutitseqataavoq.

- Inissiineq uannut kingunerlutsitsivoq. Assigiinngisitsiffigineqarpunga. Tamannalu ajorluni, Zoe Kronvold oqarpoq.

Zoe Kronvold meeraalluni inissinneqarnikuusimavoq. Inissiineq tamanna ullumikkut kingunerluuteqarneranut pissutaasoq, taassuma oqaatigaa. Assi © : KNR/Ann-Sophie Greve Møller

Taamaammat Zoe Kronvoldip akerliussutsimik takutitsinerit nukkaminut allannguiffiusinnaassasut neriuutigaa.

- Nukkama juullertinnagu angerlarsinnaanissaa neriuutigaara, Zoe Kronvold oqarpoq.

“Zammi,” arnaa, Keira Kronvold, Slotspladsimi tusaaneqarsinnaaniassagami torlulaartaatikkut suaartarpoq.

“Zammi,” akerliussutsimik takutitsisut ataatsimoorlutik suaaqqittarput.