Siumut: 1992-ip kingorna akisussaaffigisatsinnik spiralilerneqarsimasut aamma uagut utoqqatserfigisariaqarpavut

Peqqinnissamik oqartussaaffik nunatta 1992-imi tigummaguli nalusamik spiralilerneqarsimasut nunatta pisortatigoortumik utoqqatserfigisariaqarai taarsiiffigisariaqaraalu, Siumumeersoq Doris J. Jensen oqarpoq.

Allattoq Helle Nørrelund Sørensen

maajip 08-at 2024 10:07

Nutserisoq Hanne Petersen

Nunarput Danmarkip naalagaaffiatulli spiralilersueqqusinermi aamma akisussaatinneqarlunilu piumasaqarfigineqartariaqarpoq.

Inatsisartut Ilaqutariinnut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaanni ilaasortaq Siumumeersoq, Doris J. Jensen, taama oqarpoq.

Tassa peqqinnissamik oqartussaaffik nunatta 1992-imi tigummaguli nalusamik spiralilerneqarsimasut nunatta pisortatigoortumik utoqqatserfigisariaqarai taarsiiffigisariaqaraalu, taanna tusagassiorfinnut nalunaarummini allappoq.

Peqqinnissaqarfimmi nunatta 1992-imi oqartussaaffigilermaguli nalusamik spiralilerneqarnermik sulianik allanik peqartoq erserpoq.

Aamma atuarukNakorsaaneqarfik saqqummiivoq: Ernisinnaasut affai 1966-imiit 70-ip tungaanut spiralilerneqarput

Taamanili sualummik naartuersinnermi nalusamik spiralilerneqarnermik suliatut nalunaarsukkatik maannamut 15-iusut, Nakorsaaneqarfil ilisimatitsivoq.

- Uagut akisussaaffigisatsinnik taamak pisoqarsimanera soorunami akuerineqarsinnaanngilaq, Doris J. Jensen tusagassiorfinnut nalunaarummi allappoq imalu nangilluni:

- Pineqartut tamarmik siullermik pisortatigoortumik utoqqatserfigineqassasut isumaqarpunga, aamma tamatuma malitsigisaanik taarsiivigineqarnissaat pinngitsoorneqarsinnaanngitsutut isigaara.

Spiralilersuisimaneq suua?

DR-imit tusarnaagassiap ”Spiralkampagnen”-ip niviarsiaqqat arnallu tusindilikkaat danskit oqartussaasuisa kalaallit inuiaqatigiit amerliartornerannut killiliiniarlutik 1966-imit 1975-imut spiralilersorneqarsimanerat saqqummiuppaa.
DR-ip paasisaa naapertorlugu 1966-imit 1970-imut 4500-t spiralilerneqarput.
Piffissami tassani nunatsinni arnat meerartaarsinnaasut 9000-iupput.
Arnat arlallit spiralilerneqarnertik pinngitsaaliinertut naapertuilluanngitsuliornertullu misigisimallugu oqaluttuaraat.
Naalakkersuisut danskillu naalakkersuisuisa piffissami 1960-imit 1992-imut nunatta peqqinnissamik oqartussaaffimmik tigusinissaata tungaanut spiralilersuisoqarneranik qulaajaasoqarnissaa septembarimi 2022-mi isumaqatigiissutigaat. Qulaajaanermi kalaallinut 1960-imit 1991-imut naartunaveersaartitsinermut atatillugu iliuuseqartarsimasut qulaajarneqassapput, spiralilersuisimaneq ilanngullugu. Nunatta peqqinnissamut oqartussaaffik 1992-imi tiguaa.
Qulaajaaneq maaji 2025-mi piariissangatinneqarpoq.
Arnat spiralilersorneqarsimasut 67-it eqqartuussissuserisumut Ehmer Pramming Advokaterimeersumut Mads Prammingimut saaffiginnipput. Taakku danskit naalagaaffianiit utoqqatserfigineqarnissamik taarsiiffigineqarnissaminnillu kissaateqarput.
Arnat taarsiivigineqarnissamik piumasaqartut amerlipput. 2024-mi marsimi arnat 143-it tamarmik immikkut 300.000 koruuninik taarseeqqusipput.
Mads Prammingip oqarnera naapertorlugu spiralilersuisoqarsimaneranik qulaajarneq maanna ingerlasoq naammassippat naalagaaffik taarseeqqusiissut pillugu aatsaat isummerniarpoq. Taamaammallu danskit naalagaaffiat arnanit pineqartunit eqqartuussivimmut tunniunneqarpoq.

Allisiguk

Nalusamillu spiralilerneqarnermik sulianik allanik peqartoq erseraangat, suliani taakkunani pineqartut aamma utoqqatserfigineqalertorlutillu taarsiiffigineqalertortassasut, Doris J. Jensen aamma isumaqarpoq.

Arnartatsinnik 1970-ikkut naaneranni spiralilersuinermik suliat 3.821-iusut, kisitsisini Nakorsaaneqarfiup maajimi saqqummiussaani erserpoq. Tassa arnat taakkua Peqqinnissaqarfiup Danmarkimi pisortanit oqartussaaffigineqarallarmat nalusamik spiralilerneqarput.

Taakkunannga ilarpassui nalusamik angajoqqaaavisaluunniit nalusaannik spiralilerneqarput.

Tassa arnartatsinnik 1960-ikkunniit 1991-ip naanissaata tungaanut naartunaveersaasersueqqusisimanermik suliaq nunatta Danmarkillu oqaluttuarisaanerannik qulaajarnermi misissorneqartussanut ilaavoq. Tamatumani qulaajaaneq 2025-mi naammassineqassangatinneqarpoq.

Inuttut pisinnaatitaaffiit unioqqutinneqarsimaneranik misissuineq

Inuttut pisinnaatitaaffiit unioqqutinneqarsimanersut spiralilersueqqusisimanermik qulaajaanermi misissugassanut ilanngunneqartut, naalakkersuisut marsimi nalunaarutigaat.

Inuttulli pisinnaatitaaffiit unioqqutinneqarsimanersut Naalagaaffiup oqaluttuarisaanitsinnik qulaajaanermi misissugassanut ilanngunneqartariaqarsorinngimmagit, nunatsinniinnaq qulaajaaffigineqassaaq.

Inuttulli pisinnaatitaaffiit nunatsinni 1992-imiit maannamut spiralilersuinermi aamma unioqqutinneqarsimanersut qulaajaanermi misissugassanut ilanngunneqarnersut, naalakkersuisut ilisimatitsissutiginngilaat.

Aamma atuarukSpiralilersuisimanermi pisinnaatitaaffiit unioqqutinneqarsimanersut Naalakkersuisut qulaajarusuppaat

Nalusamik spiralilerneqarsimasorpaat 143-t Naalagaaffik inuttut pisinnaatitaaffinnik spiralilersueqqusinermi unioqqutitsisimanerarlugu eqqartuussivilersuussinerminni tamarmik immikkut 300.000 koruuninik taarsiiffigeqqupput.

Taarsiiffigeqqusut oqaaseqartartuat, Naja Lyberth, KNR-imut marsimi ima oqarpoq:

- Angajullersagut 80-it sinnerlugit ukioqarput, taamaammat utaqqiinnarsinnaajunnaarpugut. Ataqqinassuserput illiattalu ataqqinassusaat annaasimasarput inuutilluta angorusupparput. Meerartaarsinnaanerput naalakkersuisunit kikkunnilluunniit aalajangerneqassanngilaq.

Arnat spiralilerneqarsimasut Naalagaaffimmit utoqqatserfigeqqusut naalakkersuisut tapersersorpaat.