Nunatsinni inuppassuit imminut toqussimasumik nalunngisaqarput. Kalaallit Nunaannimi imminut toquttut nunarsuarmi amerlanersaannut ilaapput. Inuit 40-nit 60-it tikillugit amerlassuseqartut ukiut tamaasa imminut toqunnissartik toqqartarpaat.

Tamanna inuiaqatigiinni ajornartorsiuterujussuuvoq, Qaqortormiumit 28-nik ukiulimmit Kornelia Rungholmimit, qatanngutiminik pingasunik imminut toqunnikkut annaasaqarsimasumit, aamma artorsaatigineqartoq.

Sivisuumik taamaammat aliasorujussuarsimavoq, maannali qamuuna anniaatiminik tuppallersarnissamut allanillu qanigisaminnik annaasaqarsimasunut ikiuunnissamut sakkussaqalersimavoq.

Sakkussaq suunngippasissinnaavoq atulernissaali ilungersunartorujussuusinnaalluni: oqalugit imminullu toqunneq pillugu apersorit.

- Kisimiinneq misigissutsikkalu pillugit toqqaannartumik aperinissamik qunusuissuseqartoqarnissaanik pisariaqartitsineq qanoq innersoq nalunngilara, Kornelia Rungholm, Kommune Kujallermi pinaveersaartitsinermut siunnersortitut suliffeqartoq, oqarpoq.

Imminut toqunneq pillugu oqalunnissaq imminut toquttarneq pillugu pinaveersaartitsinermik pikkorissartitsisoqarnerani ilikkarsimavaa.

Oqaloqatigiinnermiigit

Pikkorissarnermi imminut toqunnissamik navianartorsiortumik oqaloqateqarnermit tunuartissannginnavit ilikkassavat.

- Inuk toqqarlugu imminut toqunnissamik eqqarsaateqarnersoq, qanoq sivisutigisumik eqqarsaateqarsimanersoq sunalu pissutaanersoq aperissavat, Kornelia Rungholm nassuiaavoq.

Ilungersunartumik oqaloqateqaruit imminut toqunnissamik navianartorsiortup misigissusaanik akuersaarnissannik qanorlu oqaasissaqarnerannik soqutiginninnissannik pingaarnertut tunngassuteqassaaq.

Arnârak Patricia Bloch Kalaallit Nunatsinni imminut toqunnissamik pinaveersaartitsinissamik ilitsersuisuuvoq - Danmarkimi Livslinien-mi ilinniarsimalluni - aamma imminut toqunnissamik eqqarsaateqartunik, sugisaasunik aamma annaasaqarsimasunik oqaloqateqarneq ukiuni tallimani misilittagaqarfigaa. Assi © : Privatfoto

Tamannali oqaannarnermiit ajornarnerusinnaavoq. Imminummi toquttarneq nunatsinni paqumigineqartorujussuuvoq, imminullu toqunnerup oqaluuserineratigut tuniluussinnaanera amerlaqisugut ersissutigisarparput. Tamannali ilumuunngilaq.

- Oqaluuserineratigut imminut toqunnissamik eqqarsartitsilersartarneranik isumaqarneq ilumuunngilaq, taama oqarpoq Arnârak Patricia Bloch, Statens Institut for Folkesundhedimi Innuttaasut Peqqissusiannik Ilisimatusarfimmi imminut toqunnermik pinaveersaartitsinermik ilisimatuussutsikkut immikkut suliaqartoq.

Ilutigitillugu imminut toqunnermik pinaveersaartitsineq pillugu ilitsersuisutut allagartaqarpoq Paarisamilu imminut toqunnermik pinaveersaartitsineq pillugu pikkorissaanernik suliaqarsimalluni kommuninilu tamani ilinniartitsisarsimalluni.

Imminut toqunnermik pinaveersaartitsineq pillugu pikkorissaasarneri maanna Naalakkersuisut imminut toqunnermik pinaveersaartitsineq pillugu periusissiaanut nutaamut Qamanimut aamma ilaavoq.

- Imminut toqunnissamik navianartorsiortumik oqaloqateqarnissaq ajornartorujussuunngilaq. Akisussaaffimmik tigusisariaqarpugut, inuiaqatigiinnimi ajornartorsiutaavoq imminullu toquttut amerlassusaat nunarsuarmi amerlanerpaanut ilaapput. Oqaatigissallugu uannut sakkortugaluartoq apersornissaq ersigiunnaartariaqarparput. Pinartorujussuuvormi, Arnârak Patricia Bloch oqarpoq.

Kornelia Rungholmip pikkorissaanermut peqataannginnermini imminut toqunneq sammisaavoq pisariusorujussuullunilu annernartoq. Suli taamaappoq ajornartorsiulli pillugu oqaasertalersuinissaq inuttaanut ajornannginnerulersimaqaaq.

- Siornatigut imminut toquttarneq qanoq oqaluuserissallugu ilisimanngilara. Ersigaara, ersiunnaarpungali, Kornelia Rungholm oqarpoq.

Pinaveersaartitsinermut siunnersortitut sulisuunermi saniatigut Kornelia Rungholm inunnit oqaloqateqarnissamik pisariaqartitsisunit saaffiginnittunik tigusisalersimavoq. Sunngiffimmini nammineq piumassutsiminik taamaaliortarpoq.

Neriuutigaami piginnaasani atorlugit nunatsinni imminut toquttartut amerlanerujussuannik illuanut saatitseqataasinnaalluni - immaqalu iluatsissinnaavoq.

Periarfissaasinnaasoq

Arnârak Patricia Blochip oqarnera naapertorlugu imminut toquttarnermik pinaveersaartitsineq pillugu pikkorissaatitsisarneri Kalaallit Nunaanni imminut toquttartut amerlanerujussuannik ikilisaaqataasinnaapput.

- Atuartitsisarnikkali ilaminiinnariinnarpai. Najukkani inuiaqatigiit tamarmiusut ikilisaanissamut suleqatigiittariaqarput, oqarpoq.

Ivalu Katajavaara Seidlerimit, Ilisimatusarfimmi ph.d.-nngorniartumit SDU-milu Innuttaasut Peqqissusiannik Ilisimatusarfimmeersumit, Kalaallit Nunaannilu imminut toquttarnermik ilisimatusartumit taperserneqarpoq.

Ivalu Katajavaara Seidler nassuiaavoq nunatsinni tarnip pissusaanik ilisimasallit imminut toqunnissamik navianartorsiortunik ikiuisinnaasut amigaataasut. Ilutigitillugu imminut toqoriaraluarneq pissutigalugu innartinneqartut oqaloqateqarnissamik neqeroorfigineqartut ilaminiinnai akuersisarput.

- Kissaatiginarnerpaavoq pisariaqartitsisut tamarluinnarmik tarnip pissusaanik ilisimasalimmik oqaloqateqarnissamik periarfissaqartinneqarnissaat. Tamannali piviusunngortikkumanaatsorujussuusssaaq, annertuumillu ajornartorsiuteqarpugut massakkut iliuuseqarfigisariaqakkatsinnik, Ivalu Katajavaara Seidler oqarpoq.

Kikkut imminut toqunnissamik ilimanaateqarnerpaanersut qiviarutsigit, taakku tassaapput inuusuttut Tunumeersut. Ivalu Katajavaara Seidlerip oqarnera naapertorlugu inuit taakkuupput ilinniarsimasunik ikiorneqarnissamik ajornartorsiuteqarnersaasut.

- Pinaveersaartitsinermik iliuuseqarnissamut nukinnik atuinerput taamaammat isumaqatigeqaara, tassani pinaveersaartitsilluni oqaloqatiginninnissamik kikkut tamarmik ilinniartinniarsaralutigit, oqarpoq.

Kikkut tamarmik iliuuseqarsinnaapput

Ivalu Katajavaara Seidlerip oqarnera naapertorlugu imminut toquttarnermik kikkut tamarmik pinaveersaartitserusupput, kisianni oqartussaasut taakkuullutik pinaveersaartitsinissamut periarfissiisussat.

- Kikkut tamarmik paasissutissanik sakkussanillu pisariaqartitaminnik pissarsisinnaanissaannut inuiaqatigiit ikorfartuinissaat pingaaruteqarpoq, erseqqissaalluni oqarpoq nangilliunilu:

- Innuttaasut nalaanni inuit qanoq innersut, arlaatigullu ikiorsinnaanerlugit aperissallugit ajunngilaq imaluunniit eqqortumik ikiorneqarlutillu tapersersorneqarfigisinnaasaannut ingerlateqqinniarsaralugit.

Kornelia Rungholmip imminut toquttarnermik pinaveersaartitsineq pillugu pikkorissaanermut peqataaneranit ukioq ataasinngorsimavoq. Ukiup ataatsip ingerlanerani inuit oqaloqatigisimasani eqqarsaatigigaangamigit attortilluinnartarpoq.

- Misigaanga inunnik annaassisinnaallunga, oqarpoq.

Kornelia Rungholm najukkami imminut toquttarnermik pinaveersaartitsineq pillugu ilitsersuisutut ilinniartinneqarnissamik neqeroorfigineqarsimavoq, Qaqortumi eqqaanilu nunaqarfinni imminut toquttarneq pillugu oqaluuserisaqarnissamut allat ilinniartissinnaaniassagamigit. Tamatumunnga qujasimavoq.

- Ilisimasakka allanut ingerlateqqinnissaanut sulilu amerlanerusunik ikiuinissamut periarfissinneqarpunga, oqarpoq.

Ajornartorsioruit imaluunniit imminut toqunnissamik eqqarsaateqaruit Tusaanngamut sianerit uunga 80 11 80.